Kunstatelier de Stroom 1954-1956, Voorhaven 30B

Verkoopruimte voor hedendaagse kunst

In genoemde periode hadden Henk Mooij (1930-2015), zoon van Dirk (1900-1960), en zijn vrouw Jos Mooij-Hoogeweij (1930-2013) een galerie aan de Voorhaven 30B, Rotterdam Delfshaven, het gedroomde Montmartre van Rotterdam in die tijd. Er werd meestal figuratieve grafische kunst, tekenkunst, schilderkunst, mozaiekkunst en beeldhouwkunst gepresenteerd en een enkele keer abstracte kunst. Vader, antroposoof, amateur kunstschilder en handelaar in kunstvoorwerpen Dirk Mooij ontdekte de plek en hielp bij het inrichten e.d. Dirk had van december 1939 tot 1950 een handel in kunstvoorwerpen, genaamd "de Brug". De naam "De Stroom" was daar een variatie op. Exposities bij de Stroom werden opgenomen in de Agenda van "het Vrije Volk" en "de Stroom" nam zo actief deel aan de Rotterdamse kunstscene van die tijd. Ik vond i.i.g. vermeldingen in "Het Vrije Volk" van 8-4-1955 t/m 30-6-1956. De recensie's in de Rotterdamse dagbladen waren altijd grotendeels positief, hoewel men wel het opengestelde 'kunstatelier' abusievelijk als kunstcentrum of kunstzaal aanduidt. Het gastenboek en een groot deel van de documentatie en publiciteit in de vorm van uitnodigingen en recensie's is bewaard gebleven. Afgaande op de handtekeningen van de kunstenaars vangt het boek aan met de eerste expositie, waarvoor persberichten werden gestuurd en waarvan vermeldingen in het Vrije Volk te vinden zijn, namelijk die van Lou ten Bosch en Otto Dicke.
De bezoekers bestonden naast familie en vrienden van Henk en Jos, uit relaties uit de Academietijd van Henk, journalisten, kunstkopers en collega kunstenaars die ook hard aan de weg timmerden en hun familieleden. De verkooptentoonstellingen werden op de gehele begane grond getoond en door de exposant zelf ingericht. Het gezin woonde erboven, net zoals de situatie van "de Brug" aan de Barendrechtseweg van vader Dirk. Aan de voorzijde was er veel licht door de hoge winkelpui, in het souterain was dat iets minder. Dat de expositie door de kunstenaar zelf ingericht werd, duidt al op het niet commerciele karakter, begrijpelijk omdat Henk zelf ook kunstschilder was.
De documentatie bestaat uit een volgeschreven en geplakt luxe schrift met harde kaft, voortgezet in losbladige vellen met gaatjes voor een minimultomap, die op chronologische volgorde gelegd konden worden a.d.h.v. vermelde data op de kaarten. De expositie van P.G. van Naamen is de laatste, die in het schrift voorkomt.
Ik heb het met PDF en Word files hier toegankelijk gemaakt. Het Rotterdams gemeentearchief bezit afgaande op een eerdere hit in de zoekmachine ook archiefstukken van "Kunstatelier de Stroom", maar de link geeft nu geen resultaat en er is op de zoektermen niets meer op de site te vinden. Wel deze Maar nu ook niet meer.
Via de links naar scans van het document hieronder kunt u een beeld vormen en via de transcripties een beeld van de bezoekers.
De lange lijst van namen rechts zijn kunstenaars, die hetzij voorkomen in het gastenboek als exposant of bezoeker, hetzij voorkomen in de documentatie van de R.K.S. hieronder behandeld. Ze verwijzen meestal naar profielen op GENI.

De galeriehouders in 1954

De exposities
1. Werken van Mevr. A.Grefe-Walck, J.van Dunné, Gerard Gielen, Joh.Verheij, Henk Mooij, Opening 20 nov. 1954, 2 uur.
2. Lou ten Bosch en Otto Dicke 9 april t.m. 7 mei 1955 & poging transcriptie namen gastenboek
3. Werken van H.F. Bieling, opening 14 mei 1955, 3 uur, t/m 4 juni 1955 & poging transcriptie namen gastenboek
4. Schilderijen, gouaches, tekeningen van Jan Jongert, opening vrijdag 10 juni 1955, 20 uur, door de heer H.J.M. Basart, t/m 2 juli 1955 & poging transcriptie gastenboek
5. Schilderijen van Hannie Bouman, opening woensdag 6 juli 1955, 8 uur, door Louis van Roode, t/m donderdag 28 juli 1955 & poging transscriptie gastenboek. Kaart uitnodiging.
6. Cornelis Groenewoud Kramer, "primitieve schilder", 3 augustus t/m 16 augustus 1955 & poging transcriptie gastenboek
7. Tentoonstelling van mozaïeken van Gerard Batelaan van 15 oktober tot en met 5 november 1955 & poging transcriptie namen gastenboek
8. De Stroom exposeert aquarellen van P.G. van Naamen, van 7 t/m 20 december 1955 & poging transcriptie gastenboek

Jos Mooij met zoon Michel en zus Karla
 Hoogeweij voor de entree 16 mei 1956

9. Kerstexpositie, grafisch werk van George Notenboom, beeldhouwwerk van Frans Fritschy, 22 december 1955 t/m 8 januari 1956 & poging transcriptie gastenboek
10. Expositie van schilderijen, aquarellen en tekeningen van Beint Mankes, van vrijdag 20 januari t/m donderdag 9 februari 1956, wel uitnodiging en knipsels geen gastenboek
11 Basje Pot, portretten, opening door de heer C.A. 't Hart op zaterdag 25 februari 1955, van 26 februari t/m 19 maart 1956 & poging transcriptie gastenboek
12 Kunstenaars van Delfshaven, Nico Benschop, Jan Jongert, Jaap Kraanen, Ed van Zanden, Wim Strörmann, Paul Suurland, Jaap Visser exposeren van 22 maart t/m 10 april 1956, opening op woensdag 21 maart 1956 om 8 uur door mejuffr. L.A.M. Vuylsteke, lid van de Gemeenteraad van Rotterdam & poging transciptie gastenboek plaatsing van de 3e t/m 8e scan dus onzeker, zie tekst van de transcriptie en hieronder voor uitleg.
13 A.J.M. Weimar exposeert tekeningen in "de Stroom" van 14 april t/m 3 mei 1956, wel uitnodiging en knipsels geen gastenboek. 
14 D.Maandag exposeert schilderijen en aquarellen, w.o. abstracties in functionele lijnen en kleuren in kunstatelier "de Stroom", van 12 tot en met 29 mei 1956, wel uitnodiging en knipsels, heel kort gastenboek transcriptie gastenboek. Kaart uitnodiging.
15 Toon Koster exposeert schilderijen en tekeningen in kunstatelier "de Stroom", van 9 tot en met 30 juni 1956 & poging transciptie gastenboek.

Met de transcripties van het gastenboek ben ik klaar. Ik kan niet alles lezen en transcriberen. Er zijn drie losse vellen, waarvan niet vaststaat tot welke expositie ze horen, maar die uiteindelijk gevoegd zijn onder de groepsexpositie (12), maar kunnen toch ook behoren bij de andere, omdat die bijv. geen bezoekerslijst hebben. Scannen gaat verder.

Toewijzing drie losse vellen
Het hele gastenboek is ongenummerd. Vanaf de expositie van Notenboom en Fritschy is het gastenboek losbladig. Het losbladige gedeelte is door elkaar geraakt en weer logischerwijs gereconstrueerd a.d.h.v. de vermelde data en logica. De volgorde is namelijk vanaf begin altijd: uitnodigingskaart, handtekeningen en dan knipsels. En soms zijn er gelige afdrukken van het knipsel te zien op het tegenoverliggend vel, waardoor volgorde kon worden vastgesteld. Er zijn echter drie vellen zonder knipsels er op geplakt en zonder gelige afdrukken die overblijven. Als ze alle drie worden ondergebracht bij expositie 12, hebben sommige exposanten geen bezoekerslijst en heeft deze expositie onevenredig veel meer vellen handtekeningen dan andere exposities. Die andere exposities zijn die van (9) Notenboom & Fritschy, (11) Basje Pot, (12) August Weimar, (13) Derk Maandag en (14) Toon Koster. Er is waarschijnlijk geen bezoekerslijst bij Beint Mankes omdat gelijk onder de kaart recensies zijn geplakt. Ook de expositie van August Weimar heeft geen bezoekerslijst, omdat op de achterzijde van het laatste vel, de volgende expositie al weer begint en de volgorde steeds dezelfde is, eerst handtekeningen en dan de recensies. Èn als er toch een los vel bij de expositie van Toon Koster en August Weimar had gezeten had er een afdruk zichtbaar moeten zijn, omdat daar knipsels zitten. Maar dat is niet zeker. Het hangt ook van de kwaliteit af van de drukinkt van de krant, want niet alle knipsels hebben afdrukken gegeven. Maar gesteld dat die dan zouden afvallen, resteren Notenboom & Fritschy, Basje Pot en Derk Maandag, waar ze bij kunnen horen. Echter de logica van de gelige afdruk lijkt verder te worden ondermijnd. Bij de expositie van Notenboom & Fritschy zijn sommige gelige afdrukken logisch en herleidbaar en andere totaal niet of dubbel. De volgorde kan dus na jaren weer zijn veranderd of er kunnen andere knipsels tussen hebben gezeten. Onder de kaart van Toon Koster zit een afdruk van een knipsel maar die kan ik qua formaat niet terugvinden en sluit ook niet aan bij de drie losse vellen die namelijk geen knipsels hadden. Hetzelfde geldt voor een vel horende bij Derk Maandag. Er hebben daar dus wel knipsels gezeten, maar zijn weer niet thuis te brengen. Ze kunnen worden ondergebracht bij expositie 12, omdat ze niet door specifieke afdruk kenmerken perse bij een andere expositie horen, maar dat is gezien het geregeld door elkaar raken van de losse vellen weer niet logisch en ook is er niets op tegen ze te laten horen bij die genoemde overige exposities

Toewijzing niet zeker

Waar de vellen nu dan wel zeker moeten worden gevoegd is dus helaas niet zeker. Het voorkomen van de handtekening van respectievelijk George Notenboom en Derk Maandag op een ander vel kan wel een motivatie zijn betreffende vellen te plaatsen onder hun tentoonstellingen. Maar niets is zeker. In geval van George Notenboom, zijn handtekening komt inderdaad anders bij zijn eigen expositie niet voor, maar hij heeft wel al meerdere vellen, en de expositie van Derk Maandag heeft inderdaad geen handtekeningenlijst dus zou dat vel daar kunnen horen. Maar ja, beide woonden in Rotterdam, een groepsexpositie trekt aandacht dus meer bezoekers, want er zijn dan meer stijlen te zien en Derk Maandag wilde vast nog exposeren, zoals hij ook in mei dat jaar deed en liet zijn gezicht even zien. Op het vel met Derk Maandag staat ook de naam Droppert, die ook al voorkomt onder Notenboom & Fristchy, waardoor dat vel inderdaad niet hoort bij laatst genoemde expositie. De identiteit van de personen achter de namen zouden kunnen wijzen in de richting van de exposanten, maar daar weet ik te weinig van, omdat ik niet iedere handtekening kan lezen of als dat wel het geval is, de persoon kan identificeren.

Besluit
Kortom met logica en feiten kwam ik er niet uit. Ik heb de drie vellen uiteindelijk bij de groepsexpositie, de twaalfde expositie, geplaatst, maar heb in de transcriptie aangegeven welke vellen ook mogelijk bij een andere expositie kunnen behoren met motivatie.

Overige Publiciteit
Delfshaven wordt herontdekt door beeldende kunstenaars, Het Parool, zaterdag 17 september 1955, pagina 7
Met vermeldingen en foto's (*) van: Henny Radijs*, Olga Oderkerk*, Paul Suurland*, Nico Benschop*, Jaap Visser*, Jan Jongert, Henk Mooy, Ru de Gier, Jaap Kraanen*, Kees van Dongen en C. van Baarlen*.

Het Vrije Volk 28-10-1955

Het Parool 1955

Henk Mooij keramist
Na genoemde periode werden er geen verkoopexposities meer van derden gehouden, maar werd er louter werk van nu keramist Henk Mooij zelf gepresenteerd. De naam "Kunstatelier de Stroom" bleef echter behouden. Henk gaf al les of ging steeds meer les geven aan de I.T.O. school (individueel (lager) technisch onderwijs) hetgeen aldus de voornaamste inkomstenbron werd voor het gezin, waardoor er ook minder tijd overbleef voor de galerie. Henk werd er later ook adjunct-directeur. In verband met de komst van een derde kindje in 1962 moest er verhuisd worden. De toonzaal werd verplaatst naar Beukeldsijk 26a, waar het gezin vanaf mei ging wonen en het atelier bleef aan de Voorhaven. Het pand Beukelsdijk 26 a+b was een groot pand met op de b.g. een winkel met een fraaie ronde etalage met erachter een winkelwoning en appartementen erboven.

De ronde winkelruit eind 1976 begin 1977, foto D.Mooij 14 jaar

Vader Dirk moet de gezusters Smit, die de eigenaars er van waren en erboven woonden, gekend hebben, want het was gelegen nabij zijn huis aan de Van Borselenstraat en de zussen bezochten ook de exposities aan de Voorhaven, zo getuigen hun handtekeningen in het gastenboek. De laatste jaren vanaf 1982 kreeg het atelier aan de Voorhaven ook weer een etalage tot aan ca. 1984, toen het pand aan de Voorhaven werd verlaten en het atelier werd verplaatst naar de Beukelsdijk. Dit bleef de situatie tot in ca. 1988, toen Kunstatelier de Stroom werd opgeheven met de verhuizing naar Drunen. In 2001 werd het atelier met de ovens verkocht. Vanaf 2008 kon Henk zijn handen door een ziekte slecht gebruiken en schreef hij korte verhalen. Van zijn kinderen werd zoon Michel aanvankelijk architect, maar verzette zijn bakens en werd adviseur in de bouw, zoon Olaf trad in zijn voetsporen en werd beeldend kunstenaar en maakt met zijn partner Ellen Dijkstra deel uit van de Stichting Kunst & Complex, zoon Diederik werd geen kunstenaar of musicus maar kunsthistoricus en legde zich meer toe op documentatie en genealogisch onderzoek en ontdekte opvallende familieverbanden in de kunst, zoals met van Gogh, Pouderoijen en de Kooning. Jos maakte haar kleding vaak zelf, spinde wol en breide kleding, maakte kleden, haakte tafelkleden en maakte in de periode 1975-1990 wandkleden naar Henk's en ook eigen ontwerp. Jos overleedt in 2013 en Henk in 2015.

 

     

         Zonnebloem van Jos Mooij circa 1977

Kunstdocumentatie Henk Mooij
Verwijzing naar een aparte Blog met de kunstdocumentatie van Henk Mooij

Diederik Mooij

Henk Mooij, ca. 1973

Voorhaven 30b circa 1983

Van Hier foto's van werk van Henk Mooij

Naar Kunsthandel de Brug
Naar Rotterdamse Kunst Documentatie
Naar Kunstdocumentatie Henk Mooij
Naar informatieblad Henk Mooij